DUWANG RAWIT-DAWIT

MGA RAWIT-DAWIT
Raffi Banzuela
Gikan sa librong DIOS MAKINA

HAPROS SA PAROS

May hamot, mainit ining hangos
minataong kunday sa mga tagulaylay na 
dapít magiging mga awit;
daing tapos an pagporon sa panganoron buda manilangan
tanganing mapanday an mga rawit-dawit 
na nagduduyan sa ogma dangan paglaom:
may mga masalinggayang istorya an banwa.

Ugaring sindang may darang awit 
garing mga anino sa diklom
naaraman sanang yaraon 
diyan sa bako midbid na mga ragasnas 
kan saindang kamas-kamas—dai napapandokan, 
dai naiilawan, dai namamaanan kan banwang 
daing dilabot, daing pagkaaram
na an banwang daing pararawit-dawit 
daog pa an didit na daing awit
garing akasyang daing sanga
garing niyog na lagô daing lana
giromdom na dai kàya ikurit kan historya:
sa historya pigmimidbid an inayup-ayup kan paros
sa rawit-dawit pighahapros an paros;
sa historya aram kun kay siisay sadiri an sarong daghan
sa rawit-dawit nasasabotan an susto sa daghan.
Awot pa man logod na an ragasnas maging awit 
may bini an tabyon, may daging an pagring, 
makapagbayabay kan sadiring pagmàti,
magtao ki tòron sa hilom na mga bàti—bayai pa an pagpiyok
sa tahaw kan halangkaw na nota, 
bayai pa an kulangon ki hangos
sa rarom kan sarong linya: 
an gayon kan buhay nasa pagbalô, nasa pagladop:
ini an mga hangos kan buhay na  minadara 
ki maogmang olok na minatadum sa giromdom.

Ini an samuyang kinâban—
an bibuwian daing kawikawan,
an kapital daing katukal:
an kaogmahan hilom sa daghan
an kamunduan sa hinebra pipaagahan
daing makasamâ, daing mahirasan.

Kayâ gayod garing mga anino sa diklom:
anas ragasnas, anas kamas-kamas, anas pagngalas
maski ngani an dila nakakabilog ki taramon na may tarom,
na may pagring, na may ipigheheras na kinabatiran:
may labyog
may layog
may laog
may saysay na seryoso
may istoryang maogma
may osipon na kaipohan dangogon
may aninong kaipohan aninawon
may bagsik kan nakaagi, nag-aagi, kan maagi.

Awot pa man logod mag-aniag an liwanag 
na mahulbad sa nakaporopot na diklom
sa mga pandok kan pagmawot, 
sa mga bitis kan kinabatiran,
magtaong awit sa mga ragasnas,
magtaong maogayon na pagsabot 
sa pighonang pagmàteng gurubot;
magtaong parakpak
magtaong pagranga
magtaong pakisumaro
magtaong pagkasararo
magtaong isog
magtaong kusug:
magkusug an mga tuhod 
kan mga nagbabaklay, nagbabaktot, nagbabayabay
kan mga kaogmahan kan banwaan, 
kan mga magayon na inagihan,
kan mga giromdom na kaipohan magdanay, 
kan bangraw na tânaw
sa likod kan kamatangaan, 
sa daing tapos na pagsaligsig 
sa totoo, sa magayon, sa marhay.
An dai pagdilabot may rara arog sa kulabot,
an dai pagsabot pagrabnot sa gamut—
an dolot daing sagkod na dusû 
sundo magbinod, sundo magraging, sundo matunaw
kan maringis na pagpaliman-liman dangan an pagkalingaw.
Marhay ngani ta dai minalipot an init sa hangos
an dila dai natutunaw
an mata itom an alinawnaw
an talinga may talinga
an hutok piming may lindok
an kamot daing tonông sa pagkitkit
sa mga pagmàting sige an saradit
sa mga pagmâwot na didaog kan pawot
sa mga kaogmahan na an kaogmahan salidahan
sa mga birtud na pighahâbas kan habagat:
napaparâ na an mga gira kan subsuban buda sirangan—

Matea an huni kan daghan na 
nagkikidit sa mga gibong wâlit,
kap’ti an mga kalamias na bibinod dai makabaton ki kahon,
mas’di an mga bitis na laóm kan daing paglàom,
hel’nga an mga ngabil nagkikibol-kibol sa mga panganam
mga ngorob-ngorob, mga ngarub, mga sangaw kan angaw
na gayod sabot sana kan mga anitong sambahon.

Ini an samuyang kinaban—
halangkaw an pikat hababa an burikat!
Bayae pa: igwa lamang ki didit, igwa lamang ki akasya,
igwa lamang ki niyog, igwa lamang ki giromdom
sa giromdom namumundag an mga osipon
na minataong supang sa pagmàwot
na minaburak ki paglaom
na minabunga ki ngirit
na minatao ki hangos sa kigrit
na minapagian sa daghan
na minatao ki lomoy sa mga guramoy
na minakotok sa rapandapan.

Ugaring:

Oto su mga giromdom pigtatabag kan alingahot
Oto su mga pagmàte ginoyod kan para-imotbot
Oto su mga paglàom linâom kan guwardya sa bartolina
Oto su mga pagmâwot lantop ki mga awot.

An banwa mayaman sa istorya—
an istorya kan dakulaon na malasuging nakabuhi—
sa sabay na pagkagimata kan istoryador dangan banwa,
ini an dadakopon kan pararawit-dawit sa saiyang banwit
sa tahaw kan kadagatan sa liwanag kan bulan.

An banwa mayaman sa istorya,
ugaring su istoryador nanok pa,
kan magimata, nag-uukragong su banwa
kan magimata, su istoryador namamahaw ki hinebra.

FACEBOOK

mga pandok 
minsan mga kamot
mâwot maghatod ki olok
minsan gusto magtaram
pungawon sa iristoryahan

mga retratong
mas marhay gayod
kun ipairarom sa tamong
ta dai sàbot kun ano an sa boót
an daghan bagá pigtatahoban

mga hororon
na daing poon
dai nganing padumanan
basta sana minauruldot
maski dai pigdudutdut

mga taramon
na kadaklan sinublian
o kinimpit digdi duman
o natapurakan kun saen na dalan
o kinapon
o dagos nang dinaos 
an mga letra (mga bokales lalo na)
garing dugo sa baybay pinatagdo
an pagsurat gari pignusnus na oring sa lanob
ngalas ngalas muruhayon bayâ

oni ako
haen ka
i-friend mo na
maski sugpon an sagurong kan harong
i-like naman maski sa retrato nagaakbayan

naginibongan an tukawan
imbes magistoryahan
ym an bibirikan
ini an maximum security na daing lanob
ini an ngarakngakan na daing tanog lol

ah facebook
matang daing pirok
isip na nasa garapon an hutok
i-tag an kaogmahan i-share sa kadaklan 
mga amigo na ipigtatago an ngaran

matalion ining facebook
an kotok kun saen an lindok
sa malomoy an soldot
daghan an pighahapiyap
dai na bàti an init sa lobot

baâ daing kaarog an dunong
an gabos nakalaog sa sadit na kahon
munda an kaipohan gibohon
hare paglapwas ta daing maluwas
oni ako dai makadilabot na robot