OSIPON

AN TUNGAW

Raffi Banzuela


Nag-inaki ako sa panahon na bako pa uso an TV, dai pa lamang pigiisipan an brick game, tamiya o bey blade;  uso pa an tumba-lata,  kahoy an trumpo, tagpanaw na gibo sa botong. Panahon na mahiwas pa an mga tinampo, kulang pa su mga awto─pribado o pampasahero; kan an mga pigtitindogan na ngonyan kan mga subdivisions mahibog pang masagusu; malinig pa an Salog Sagumayon na an mga pangpang paboritong istambayan kan mga dignos buda palago. 

Kun tag-init, bakasyon sa eskwela, dibersyon mi an manlastiko ki mga bayong,  iyo man an pamayawas.  Daing tonong an sagrap sa maawot,  an surok sa masagusu. Maghapon an lamotaw sa mga salog,  iyo pa sa mga sapa, sige an pansima ki hipon buda rina kan aroan. 
Makalihis an duwa o tolong aldaw,  mapoon na kaming magkaragaw sa mga poon-talinga, yukyuk,  siko, poon-hita, sundo sa bunay-bunay. Bako man ito allergy.  Dai mi man midbid an allergy kaito.  Igwa ki na-onglo!

An mga parte kan lawas na mga magatolon minapurulahon na garing pisog ki hinog na amargoso.

May mga tungaw!

Tungaw!

An  tungaw   pinohon  na garing tarom  kan dagom  an sukol.  Narangha an kolor. Minasuksok, mina-opot, minalobong sa mga kurû kan kulit—garing soldados  na nakaukbo sa  foxhole kun pig-u-uranan  ki bala. Baa na sana an gatol na dara kan tungaw.  Tungaw, saditon pero makurihon.
Pag nagpoon nang maggatol  an  tungaw,  sururukan kami sa  sirong kan harong.  Diiton pa kaito  an mga bungalow. Kadaklan kan mga harong may sirong na langkaw-tawo.

Duman sa sirong magkukurusitan kan tungaw. Tungaw sa yukyuk, tungaw sa poon-talinga, tungaw sa posod, tungaw sa lukon-lukonan. Tungaw sundo sa bunay-bunay. Tonok ki suwa o arpiler an pangkusit.

Manlaen-laen an porma kan mga para-kusit ki tungaw. May durukuon, may biririk na an payo sa kamamaan sa yukyuk,  may talikod sa grupo, buruktot na biyo  ta sa bunay-bunay an pigkukusit.

Makonswelo  an eksperiyensang ito na garing dai na lamang aaragihan kan mga aki ngonyan,  lalo na su mga nagdadarakula sa mga kabisera─nagdadarakula sa tamiya, bey blades, counter strike, daing puknat na cartoon sa TV buda sa CD.  An gatol ninda sa lawas bako dara kan tungaw kundi allergy─allergy sa init kan aldaw, allergy sa alpog, allergy sa pagkakan, allergy sa daplos!

Mala ta dai na ngani ninda aram kun ano an tungaw. Dai na ngani sinda nakakahiling ki maski mga layas na manok na an lawas ginibo nang subdivision kan  mga  tungaw. Kun puwestohan ki tinolang manok na panô ki tungaw, inda kun sinda magdagamdam na tinolang manok buda tungaw na palan an saindang pigkakakan.

Sa kurusitan ki tungaw daog pa an entrada kan sarong gusto maging bagong miyembro sa fraternity. May kurahaw  sa dai nakakakusit ki tungaw,  may dagit sa makulog magkusit,  tupaw sa nakakalugad.  Pasakit an  saro-sarong pagpahanap buda pagpakusit sa gabos na tungaw na naka-opot  sa lawas. An dai makatabang sa pagkusit kan tungaw gigibohan ki istorya: Para tungaw, dai nakukua?  Siisay an mamuya sa sarong  dai malalaoman?  A, dai puwedeng isabay  sa mga lakaw na may kapigadohan.  Bayai na kaiyan! Daing kamugtakan!
An pinohon na tungaw matuos na bugkos sa pagka-urugos. An gatol buda obag na saiyang dara pamuklat sa katotoohan na an  lambang  linalang igwa ki lugar digdi sa baang hiwas na kinaban. An pag-aninaw kun saen na kurû kan kulit nag-orok an tungaw leksyon na an magsolo sa buhay dipisil palan. Aber,  kusita an tungaw sa poon-talinga kun ini saimong makua. Podpod na an talinga,  an tungaw  yaon, nakapangiksanan pa. Apod ki pag-iriba ta an tungaw sa poon-talinga madaling makua.

Dai na an masagusu.  Dai na uso an ralastikohan ki dignos o palago. Dipisil na ngani makatupar kan mga bayong na  ini.  Dai na an pamayawas. An bayawas yaon na sa mga gilid kan Quezon Avenue, sa sopot na plastik, nakapatos na. An mga aki naghaharapon na sa hampangan kan TV,  kan computer, kun bako sa mga malls. 

Dai na an tungaw. 

Iba na an gatol.