MGA BIKOLANONG HEROENG NAWAR'AN KI ANINO - PANLIMANG PARTE

COMISARIO JUAN

Raffi Banzuela

Saro pa sa mga pigkatakutan na depensor kan banwaan sa panahon kan mga pananalakat kan mga piratang Moro iyo si Comisario Juan. An madunong, parasurat na naging Alkalde Mayor kan Albay, si Don Juan Alvarez Guerra an nakaunambit sa istorya ni Juan kan 1887. Daing itinaong apelyedo kay Juan. An Comisario titulong itinao ni Guerra kay Juan dahil sa saiyang nagkagirinibohan.

Isinurat ni Dr. Luis Camara Dery na sabi ni Guerra si Juan taga Isla Kag-raray (From Ibalon to Sorsogon, A Historical Survey of Sorsogon Province to 1905, Quezon City: New Day Publishers, 1991: 97). Sabi ni Guerra, sarong aldaw nag-aparesir sa saiyang opisina an sarong lalaki na ramog ki dugo, igwa siyang darang sarong sako. Nakigkig su Alkalde Mayor  sa lumbay na osip saiya kan lalaki na (tradusyon sa English): “Señor, last night the Moros attacked our town, but we defeated them and killed many of them. Since we could not bring all their heads here, inside this sack are more than 400 Moro ears which we tied together with a long abaca string.”

Ginibo ni Guerra na Comisario (government agent) si Juan, tinawan ki uniporme kan Sarhento, sinabayan man ki pensyon sundo na siya buhay. Digdi namundag an leyenda kan 400 na talinga kan mga Moro.

Igwa ki sarong istorya sa Sorsogon na sagkod kan 1950’s madagingon pa, ini an manungod sa sarong mampak—dakulaonon na bayong na pigparakaraon su mga tawo sa nagkapirang mga banwa. (Luis Camara Dery, From Ibalon to Sorsogon, A Historical Survey of Sorsogon Province to 1905, Quezon City: New Day Publishers, 1991: 251-252). Duman sa Barcelona, Sorsogon, may nagkapirang mga barangay na an pangaran gikan sa eksperensya ninda sa mampak. An Mapapak itinaong ngaran ta duman daa naheling su mampak. An Tagdon naman naging siring ta duman nagtugdun su mampak. An Layog naging ngaran kan lugar ta duman nag-agi su mampak, dangan an Paghaluban lugar na boot apitan kan mampak alagad napadulag siya kan mga tawo gamit an mga latigo dangan garud. Ta dai nakababa sa Paghaluban, nakaabot sa pig-aapod ngonyan na Macabari. Inapod na Macabari dahil pagbaba kan mampak dakulon su mga sanga dangan mga kahoy na nagkabarari.

Duman sa San Pascual, Casiguran su mga namamanwaan nagtobod na sa Kuweba kan Porog igwa ki nag-eestar na mampak. Sa Binontolan, Prieto Diaz igwa man ki sarong kuweba na inapod na Pinanaan. An sabi sa istorya, an sarong agta na pig-apod Comisario Juan nagduman sa kuweba, hinanap su mampak, kan makua pinana, tigbak. Nakahangos su dakulon na mga namamanwaan sa ginibo ni Comisario Juan.

Ano daw ining Comisario Juan na guminadan sa mampak iyo an Comisario Juan an nagpungot kan 400 na mga talinga kan mga parasalakat? Interesanteng istorya na dai aram kan banwa.