SA SIRONG KAN LANGIT NA PANÔ KI BITOON

Ni Jun Balde


Sa mga para rawi-dawit, bihira an arog ki Raffi Banzuela sa higos sa pagsoysoy kan mga katotoohan na mamamaanan sa mga bagay na madaling ipagpasipara kan ordinaryong pagheling: arog kan batiris sa dalan, an lampogan kan mga okol sa baybayon, an ing-ing kan tagati, an lapak sa palad. Dakul na mga parasurat an madaling malumay ki mga darakulang pangyayari sa palibot arog kan pulitika, relihiyon, o mga kabuahan sa gobyerno—sa paghona na ini an makakabanwit sa atensyon kan parabasa. Nalingawan na na an  gayon niyaon sa magayon na pagladawan sa naheheling buda namamati. Sabi niya ngani, nugad mas na dakul ki istorya an sadit na batiris kaysa dakulang gapo.

Kaya sa mga rawitdawit ni Raffi didara kita sa mga gilid-gilid na pigtataguan kan mga katotoohan na dipisil maheling sa ibabaw. Ipigpapaheling satuya an ogma buda kamunduan sa dai-naheheling na tikab kan mga tawong nakatukro sa gilid kan dalan, nakatindog sa tulay, nakatukaw sa poon-hagyanan, nakadungaw sa bintana, nasa pamitisan kan bolod o nagmamasa ki harina. Sa siring na paagi na-   gigimata kita sa hararom na pagmidbid sa mga tawo sa palibot.

Saro pang pambihiring abilidad ni Raffi an paggamit kan lenguwaheng an apod niya Albay-Bikol. Maski may nagsasabi saiya na an lenguwahe minayaman sa pagsubli sa ibang tataramon buda sa pagsangkay sa mga pag-uswag sa palibot, pipanindogan niya an saiyang taramon. Lalong pigbayubu an saiyang lenguwahe. Siya an maestro-artisano kan lenguwaheng ini, dai pang siring saiya sa aspektong ini. Logod, ngonyan, an taramon ni Raffi nagkaigwa ki hayag na pagka-laen sa mga lenguwaheng madadangog buda mababasa sa Bikol ngonyan. Boses na saiya sana nanggad.

Kaya man sa enot na rawit-dawit pa sana, dawa dai naheling an libro, dawa pigbabasa sana ki ibang tawo, maaaraman nang daing duda na si Raffi Banzuela ini, pambihirang boses sa sirong kan langit na panô  ki bitoon. Dapat kitang mag-SELEBRA!


                                                     Abdon M. Balde Jr.
                                                     2009 South East Asian Writers Awardee


(Patara-tara para sa librong SELEBRA, Raffi Banzuela, Legazpi City, Elton Press, 2011)